TÁC PHẨM "TRIẾT HỌC CỦA TÔMA AQUINÔ : CÁC DẤU MỐC" : LỜI BẠT

Trích: Ruedi IMBACH - Adriano OLIVA, TRIẾT HỌC CỦA TÔ-MA..., tr. 231-236.

Quý bà và nữ tỳ, một người da mặt thì xanh xao, còn người kia thì khuôn mặt màu nâu: chính qua hai con người này mà họa sỹ Filippino Lippi (1457-1504) đã trình bày theo lối phóng dụ về thần học và triết học, theo bức tranh trong nhà nguyện thánh Tô-ma tại Minerve thành Rô-ma, như ta có thể nhìn thấy được trên trang bìa của cuốn sách này đây.

CÁC TÁC PHẨM QUAN TRỌNG CỦA TÔMA (Phần II)

Trích: Ruedi IMBACH - Adriano OLIVA, TRIẾT HỌC CỦA TÔ-MA A-QUI-NÔ : CÁC DẤU MỐC (Trung tâm Học vấn Đa Minh, 2021), tr. 137-230. Chuyển ngữ : Giuse Nguyễn Hữu Nghị, O.P.

[Phần I, tr. 137-183]

  - Về hữu thể và yếu tính - De ente et essentia

  - Các vấn nạn thảo luận về chân lý - Quaestiones Disputatae De Veritate

  - Tác phẩm bàn luận về Ba Ngôi của Boèce - Super Boetium De Trinitate

  - Tổng luận chống những người ngoại giáo - Summa Contra Gentiles

    Diễn giải theo nghĩa bản văn về sách Gióp - Expositio Super Iob ad Litteram

  - Các vấn nạn được tranh luận về năng lực - Quaestiones Disputatae De Potentia

[Phần II, tr. 183-230]

  - Tổng luận Thần học - Summa Theologiae

  - Bàn về việc quản trị của các bậc quân vương gửi quốc vương Đảo Síp - De Regimine Principum Ad Regem Cypri 

  - Các vấn nạn tranh luận về sự dữ - Quaestiones Disputatae De Malo

  - Chú giải về cuốn vật lý - Sententia Super Physicam

  - Bàn về trí năng duy nhất - De Unitate Intellectus

  - Chú giải sách bàn về giải thích - Expositio Libri Peryermeneias

  - Bàn về các bản thể tách biệt - De Substantiis Separatis

Tổng luận Thần học - Summa Theologiae

Kiệt tác mang tính hệ thống và vẫn còn dang dở này của Tô-ma A-qui-nô phải được lãnh hội trong bối cảnh đào tạo đang diễn ra trong Dòng Đa-minh[1]. Chủ hướng của kiệt tác này được trình bày không chút mập mờ trong phần dẫn nhập rất đáng ghi nhận: soạn thảo một giáo trình dành cho các sinh viên mới theo học, nhằm diễn giải một cách rõ ràng và khúc triết các chân lý đức tin Ki-tô giáo, cụ thể hơn nữa là thần học (sacra doctrina: thánh khoa). Và như thế nhằm tránh đi những khiếm khuyết cho việc giảng dạy, nghĩa là tránh đi việc có quá nhiều các chi tiết dư thừa, rườm rà và thiếu tính hệ thống mạch lạc trong việc chú giải các bản văn. Do đó, giáo trình phải được trình bày theo một trật tự chặt chẽ của bộ môn (ordo disciplinae).

CÁC TÁC PHẨM QUAN TRỌNG CỦA TÔMA (Phần I)

Trích: Ruedi IMBACH - Adriano OLIVA, TRIẾT HỌC CỦA TÔ-MA A-QUI-NÔ : CÁC DẤU MỐC (Trung tâm Học vấn Đa Minh, 2021), tr. 137-230. Chuyển ngữ : Giuse Nguyễn Hữu Nghị, O.P.

[Phần I, tr. 137-183]

  - Về hữu thể và yếu tính - De ente et essentia

  - Các vấn nạn thảo luận về chân lý - Quaestiones Disputatae De Veritate

  - Tác phẩm bàn luận về Ba Ngôi của Boèce - Super Boetium De Trinitate

  - Tổng luận chống những người ngoại giáo - Summa Contra Gentiles

    Diễn giải theo nghĩa bản văn về sách Gióp - Expositio Super Iob ad Litteram

  - Các vấn nạn được tranh luận về năng lực - Quaestiones Disputatae De Potentia

[Phần II, tr. 183-230]

  - Tổng luận Thần học - Summa Theologiae

  - Bàn về việc quản trị của các bậc quân vương gửi quốc vương Đảo Síp - De Regimine Principum Ad Regem Cypri 

  - Các vấn nạn tranh luận về sự dữ - Quaestiones Disputatae De Malo

  - Chú giải về cuốn vật lý - Sententia Super Physicam

  - Bàn về trí năng duy nhất - De Unitate Intellectus

  - Chú giải sách bàn về giải thích - Expositio Libri Peryermeneias

  - Bàn về các bản thể tách biệt - De Substantiis Separatis

Về hữu thể và yếu tính - De ente et essentia

Tác phẩm thời trẻ này của Tô-ma được soạn thảo vào khoảng giữa những năm 1252 và 1256 nhằm cứu xét đến ý nghĩa của các khái niệm về yếu tính (essentia) và hữu thể (ens), cũng như về mối tương quan giữa chúng với các thuộc từ (giống, loại, sự khác biệt, đặc tính riêng và phụ thể), theo như những điều mà chính Tô-ma đã thông báo ngay từ phần đầu của tác phẩm. Tác phẩm này được kể vào số những công trình nổi tiếng nhất của Tô-ma. Thực vậy, độc giả sẽ gặp thấy ở đây một loạt các luận đề rất riêng của Tô-ma, và rồi đây sẽ được khai triển trong các công trình sau này của ngài. Chắc hẳn sự thành công này chẳng có gì là quá xa lạ cả[1].

Đúng theo chương trình đã được thông báo, tác phẩm này phân chia thành 6 chương nhằm soi sáng vấn nạn về mối tương quan giữa hiện hữu (esse) và yếu tính (essentia) trước hết là trong những bản thể được cấu thành từ chất thể và mô thể (chương 2-3), kế đến là trong các bản thể đơn thuần – nghĩa là các lý trí tách biệt, Thiên Chúa và linh hồn con người (chương 4-5) – và, cuối cùng là trong các phụ thể (chương 6).

TƯ TƯỞNG CỦA TÔMA (Phần II)

Trích: Ruedi IMBACH - Adriano OLIVA, TRIẾT HỌC CỦA TÔ-MA A-QUI-NÔ : CÁC DẤU MỐC (Trung tâm Học vấn Đa Minh, 2021), tr. 39-136. Chuyển ngữ : Giuse Nguyễn Hữu Nghị, O.P.

[Phần I, tr. 39-98]

- Bản tính và sự phân chia của triết học

- Những khái niệm nền tảng của khoa triết học thiên nhiên 

- Triết học thực hành

- Siêu hình học

- Lịch sử tư tưởng

- Nhận thức của con người

- Con người. Các vấn đề đạo đức

- Những khía cạnh của tư tưởng chính trị 

[Phần II, tr. 98-136]

- Thực thể luận, siêu hình học, thần-triết luận

- Thần-triết học (théologie philosophique)

  * Nhận thức và gọi tên Thiên Chúa

  * Niềm tin, Khoa học, Thần học

TƯ TƯỞNG CỦA TÔMA (Phần I)

Trích: Ruedi IMBACH - Adriano OLIVA, TRIẾT HỌC CỦA TÔ-MA A-QUI-NÔ : CÁC DẤU MỐC (Trung tâm Học vấn Đa Minh, 2021), tr. 39-136. Chuyển ngữ : Giuse Nguyễn Hữu Nghị, O.P.

[Phần I, tr. 39-98]

- Bản tính và sự phân chia của triết học

- Những khái niệm nền tảng của khoa triết học thiên nhiên 

- Triết học thực hành

- Siêu hình học

- Lịch sử tư tưởng

- Nhận thức của con người

- Con người. Các vấn đề đạo đức

- Những khía cạnh của tư tưởng chính trị 

[Phần II, tr. 98-136]

- Thực thể luận, siêu hình học, thần-triết luận

- Thần-triết học (théologie philosophique)

  * Nhận thức và gọi tên Thiên Chúa

  * Niềm tin, Khoa học, Thần học

CUỘC ĐỜI CỦA TÔMA

Trích: Ruedi IMBACH - Adriano OLIVA, TRIẾT HỌC CỦA TÔ-MA A-QUI-NÔ : CÁC DẤU MỐC (Trung tâm Học vấn Đa Minh, 2021), tr. 11-37. Chuyển ngữ : Giuse Nguyễn Hữu Nghị, O.P.

Trong phần tóm lược tiểu sử thánh Tôma Aquinô dưới đây, cha Oliva nhấn mạnh đến ba hoạt động chính yếu và thường xuyên của Tôma tại các đại học và học viện lúc bấy giờ là 1) Legere, bình giải Kinh Thánh, 2) Disputate – hướng dẫn các buổi tranh luận học thuật, và 3) Praedicare - giảng thuyết. Ba hoạt động này thánh Tôma không chỉ nhắm đến các sinh viên, và còn cho cả giáo sư nữa.
Có lẽ chính vì sự dấn thân hết mình của ngài vào việc truy tầm chân lý qua con đường tri thức, đặc biệt là tri thức thánh khoa, mà sau này các Đức Giáo Hoàng đã tôn phong cho thánh Tôma nhiều danh hiệu cao quý: Tiến sĩ Hội thánh (Doctor Ecclesiae), Tiến sĩ Thiên thần (Doctor Angelicus), Tiến sĩ chung (Doctor communis), Tiến sĩ về nhân tính (Doctor humanitatis), Tông đồ của chân lý (Apostolus veritatis), Bổn mạng các trường Công giáo, v.v..
Phần này gồm 5 mục:
  Chào đời và những năm đầu giai đoạn thụ huấn của Tô-ma
  Lần giảng dạy thứ nhất của Tô-ma tại đại học Paris
  Tô-ma giảng dạy tại I-ta-li-a: Orvieto và Rô-ma
  Tô-ma giảng dạy lần thứ hai tại đại học Paris
  Lần giảng dạy sau cùng của Tô-ma tại Na-pô-li và những ngày cuối đời

TÁC PHẨM “TRIẾT HỌC CỦA TÔMA AQUINÔ - CÁC DẤU MỐC” : LỜI GIỚI THIỆU

I. Giới thiệu của biên tập viên Thời sự Thần học.

  1. Đôi dòng tiểu sử về hai tác giả Ruedi Imbach và Adriano Oliva.

  2. Đôi nét về lịch sử hình thành và hoạt động của Commissio Leonina.

II. Lời giới thiệu tác phẩm của hai tác giả. 

III. Mục lục tác phẩm.

I. Giới thiệu của biên tập viên Thời sự Thần học

Nhân dịp Năm Thánh mừng kính thánh Tôma (28/01/2023 – 28/01/2025), Ban Biên tập tuyển chọn một số tác phẩm về thánh Tôma do anh em Đa Minh chuyển ngữ, và đăng lần lượt lên trang Thời sự Thần học. Cuốn sách đầu tiên được đăng để mừng kính thánh Tôma vào ngày 28/01 sắp tới, là của hai tác giả Ruedi Imbach và Adriano Oliva, tựa đề “La philosophie de Thomas d'Aquin”, xuất bản năm 2009. Sách được cha Giuse Nguyễn Hữu Nghị, OP chuyển sang tiếng Việt với tựa đề “Triết học của Tô-ma A-qui-nô : Các dấu mốc” (239 trang), và được Trung tâm Học vấn Đa Minh ấn hành nội bộ cho sinh viên tham khảo, lần đầu vào năm 2021.

Sau đây là giới thiệu đôi nét về hai tác giả của cuốn sách này. Và cũng nhân dịp, chúng tôi giới thiệu Commissio Leonina, một Uỷ ban được thiết lập năm 1880, chuyên về học thuyết thánh Tôma Aquinô.