ĐI TÌM QUYỀN SỐNG VÀ QUYỀN ĐƯỢC TÔN TRỌNG CỦA NGƯỜI NHIỄM HIV

Thời sự Thần học - Số 3, tháng 06/2008, tr. 118-127. 

_Giuse Hà Đình Tuấn 🙋

HIV/AIDS, một đề tài không mới nhưng vẫn cứ trở nên nóng bỏng, cấp bách bởi số lượng tăng lên từng ngày, từng giờ; mức độ lây nhiễm càng ngày càng trẻ hoá; sự kỳ thị, phân biệt của xã hội càng gia tăng, từ trong gia đình đến ngoài cộng đồng xã hội, từ các cơ sở tư nhân đến các cơ sở của nhà nước… bởi nhận thức của cộng đồng xã hội chưa đúng đắn, tính “sĩ diện hão”[1] của người Việt đã tạo nên cái nhìn lệch lạc về căn bệnh HIV/AIDS. Họ không thể chấp nhận được sự có mặt của những đứa con nhiễm bệnh trong gia đình, những mảnh đời bất hạnh mắc phải AIDS. Làm sao giúp bản thân người bệnh, gia đình và toàn thể cộng đồng xã hội hiểu được quyền con người, trong đó phẩm giá không thể bị xem thường dưới bất kỳ một sự biện hộ nào; phẩm giá ấy vẫn còn nguyên vẹn, đầy ắp nơi thân xác đớn đau, tiều tuỵ dần vì Virus HIV? Làm sao để người nhiễm HIV và gia đình họ có thể sống bình đẳng, chan hoà với cái nhìn thiện cảm, yêu thương và chia sẻ? Làm sao có thể đề cao quyền được sống và chết đúng với phẩm giá là con người, con Chúa và là anh chị em trong cộng đồng nhân loại, của người nhiễm HIV/AIDS? Làm sao có thể mang lại bình an cho người ra đi về với Nguồn Cội và cả những người ở lại, đang lữ hành?...

PHÁI TÍNH TÌNH YÊU VÀ BI KỊCH

Thời sự Thần học - Số 3, tháng 06/2008, tr. 67-72.

_Phêrô Trần Văn Thơ 🙍 

Giã từ cõi mộng điêu linh
Tôi về buôn bán với mình phôi pha
Mình ơi tôi gọi là nhà
Nhà ơi tôi gọi mình là nhà tôi
Bây giờ vật đổi sao dời
Thôi mình ở lại tôi dời chân đi
Thưa rằng ở cái quái gì
Chàng đi thiếp cũng xin đi theo chàng.
(Bùi Giáng – Mưa nguồn)

Cái gì mà ghê gớm vậy ta! Cái gì mà làm cho chàng phải chấp nhận giã từ kiếp giang hồ, dọc ngang trời đất với cõi mộng điêu linh chỉ để về buôn bán với mình phôi pha. Cái gì mà có thể làm cho mình trở thành nhà tôi và tôi trở thành nhà mình. Cái gì mà có thể làm cho nàng sẵn sàng cất bước theo chàng dù vật đổi sao dời. Thưa đó chính là tình yêu, là sự hấp dẫn giữa người đàn ông và người đàn bà, là cái đã đem lại cho người ta biết bao điều kỳ diệu và cũng gây ra không ít những phiền toái, và thậm chí là bi kịch. Và đó cũng là đề tài mà chúng ta bàn tới ở đây: Tình yêu: điều kỳ diệu hay bi kịch.

SỰ SỐNG VÀ VẤN ĐỀ DÂN SỐ

Thời sự Thần học - Số 3, tháng 06/2008, tr. 54-66.

_Phanxicô X. Trần Kim Ngọc 🙍 

Con người ngày nay đang đối diện với nhiều vấn đề nan giải, một trong những vấn đề đó là dân số. Vấn đề tăng giảm dân số của thế giới đang đặt con người trước những lo lắng. Khi dân số tăng, con người cố tìm mọi biện pháp để hạn chế sinh sản, ngõ hầu giúp nhân loại phát triển cũng như có đủ những nhu cầu cần thiết cho một cuộc sống sung túc hơn. Nhưng khi dân số giảm (như tại Au Châu), con người lại có một mối lo khác. Những thay đổi về cơ cấu dân số tự nhiện trong những thập niên vừa qua cho chúng ta thấy rõ những mặt yếu kém khởi đi từ chính sách kế hoạch hóa gia đình không phù hợp với luân lý và trật tự tự nhiên. Điều này sẽ ảnh hưởng đến nhiều lãnh vực của cuộc sống con người. Rồi đây, con người sẽ khó lường hết những tác động xấu do những chính sách dân số đó gây ra. Thực tế cho chúng ta biết dân số không phải là nguyên nhân chính gây ra đói khát hay thiếu thốn lương thực cho nhân loại mà là những vấn đề khác.

LÒNG KÍNH NGƯỠNG SỰ SỐNG TRONG BẢN SẮC VĂN HÓA VIỆT NAM

Thời sự Thần học - Số 3, tháng 06/2008, tr. 39-53 

_Phaolô Nguyễn Hải Đăng 🙍 

Sự sống luôn là một giá trị thánh thiêng, bất khả xâm phạm, không chỉ được tôn vinh trong nền luân lý tôn giáo mà còn được khẳng định trong các giá trị văn hóa khác biệt. Việt Nam, một quốc gia nằm ở khu vực Đông Nam Á, với những nét đặc thù về lịch sử, chính trị, văn hóa, đã góp phần tạo nên sự phong phú, đa diện không những về chủng tộc mà còn về đời sống tinh thần. Bằng tiến trình lịch sử hội nhập, tiếp biến lâu dài giữa văn hóa bản địa với các giá trị văn hóa ngoại lai dần cố kết nên bản sắc văn hóa đặc trưng của cư dân nền văn minh lúa nước, đó là lòng kính ngưỡng sâu xa đối với sự sống, sự gần gũi và tôn trọng thiên nhiên, cùng các giá trị thánh thiêng của đời sống hôn nhân.[1] Nhưng hôm nay, Việt Nam đang đứng trước một khúc ngoặt văn hóa được ghi dấu bằng những dấu hiệu đe dọa đến sự sống con người, thể hiện qua số liệu báo động về thực trạng nạo phá thai và bằng sự kiện Bộ Y Tế Việt Nam đã quyết định chính thức từ ngày 19-08-1997 cho phép bệnh viện phụ sản Từ Dũ thực hiện công nghệ thụ tinh trong ống nghiệm, một hình thức can thiệp trực tiếp trên các phôi thai người. Sự thỏa hiệp này có thể dẫn đến sự lạm dụng nguy hiểm cho những mục đích khác nhau: chẩn đoán, trị bệnh, khoa học và cả thương mại. Điều này đi ngược lại lập trường của Giáo Hội: “Sự sống con người phải được tôn trọng và bảo vệ một cách tuyệt đối, ngay từ lúc thụ thai”.[2] Dù có những vấn nạn phải đối diện, nhưng dân tộc Việt Nam vẫn luôn là một dân tộc có lòng kính ngưỡng sâu xa đối với sự sống. Nền tảng luân lý này không chỉ được cố kết trong nền văn hóa bản địa mà còn được thể hiện cách phong phú nơi những giá trị văn hóa ngoại lai như: Phật giáo, Đạo giáo, Khổng giáo và Kitô giáo. Bằng cái nhìn hội nhập, thật hữu ích khi chúng ta ngược dòng lịch sử để khám phá giá trị sự sống trong bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam và một cách nào đó thể hiện trách nhiệm của người Kitô hữu trước vấn nạn sự sống đang tồn hiện trong xã hội Việt Nam hôm nay.

VẤN ĐỀ TỰ DO TÍN NGƯỠNG THEO DÒNG LỊCH SỬ

Thời sự Thần học – Số 87, tháng 2/2020, tr. 185-218.

_Phan Tấn Thành_

Nhập đề. Từ ngữ. Tiếng Việt: tự do tín ngưỡng/tự do tôn giáo. Tiếng Anh: Religious tolerance/ religious freedom/freedom of religions

I. Từ đầu lịch sử Kitô giáo cho đến Công đồng Vaticanô II:
   A. Những thế kỷ đầu.
   B. Thời Trung cổ.
   C. Thời Cận đại

II. Công đồng Vaticanô II:
   A. Thần học trước Công đồng.
   B. Giai đoạn soạn thảo văn kiện về tự do tín ngưỡng.
   C. Tuyên ngôn Dignitatis Humanae

III. 50 năm sau Vaticanô II

THẦN HỌC, XÃ HỘI HỌC VÀ GIÁO HUẤN XÃ HỘI CỦA HỘI THÁNH - KHÁM PHÁ NỀN TẢNG CHUNG

Thời sự Thần học - Số 92, tháng 05/2021, tr.  45-86

_Vivencio Ballano_

Bài viết trình bày nhận định của một nhà xã hội học đối với Giáo huấn Xã hội của Giáo hội. Nhận thấy Giáo hội tỏ ra dè dặt đối với Xã-hội-học thay vì dùng nó để quảng bá và áp dụng giáo huấn luân lý xã hội, tác giả cố gắng tìm hiểu những lý do của thái độ ấy. Mặc dù có những khác biệt về lý thuyết và phương pháp, nhưng Xã-hội-học có thể trở thành một dụng cụ hữu ích để Giáo hội hiểu biết tình hình xã hội đang biến đổi và từ đó phát biểu những hướng dẫn về luân lý xã hội.
Tác giả là giáo sư Khoa Xã hội học và Nhân học, Đại học Bách khoa Philippines, Manila (PUP).
Nguồn: Ballano, V. Catholic Social Teaching, Theology, and Sociology: Exploring the Common Ground. Religions 2019, 10, 557. https://doi.org/10.3390/rel10100557
Chuyển ngữ: Ts. Đa Minh Nguyễn Anh Vũ, O.P.

Viết tắt :
GHXH: Giáo huấn Xã hội của Hội thánh
TLHTXH: Tóm lược Học thuyết Xã hội (Compendium of Social Doctrine of the Church)
XHH: Xã hội học

XÃ HỘI HỌC : LỊCH SỬ VÀ TƯƠNG LAI

Thời sự Thần học - Số 92, tháng 05/2021, tr. 13-44

_Pablo de Jesús Castro Hernandez_

Bài viết muốn trình bày khái quát về nguồn gốc lịch sử, sự tiến triển và dự phóng tương lai của khoa Xã-hội-học (viết tắt: XHH), gồm ba phần:

1/ Lịch sử: những nhà tư tưởng nổi bật đã khai sinh môn XHH cổ điển và còn để lại gia sản cho các thế hệ đương đại: Auguste Comte, Émile Durkheim, Max Weber, Karl Marx và Friedrich Engels.
2/ Sự phát triển XHH trong thế kỷ XX, với hai trào lưu: a) Cơ cấu chức năng; b) Duy vật biện chứng.
3/ XXH trong thế kỷ XXI. Những tiến trình nghiên cứu mới nhằm đáp ứng những nhu cầu và thực tại trong hiện tại và tương lai: a) “Xã hội đặc và lỏng” (Zygmunt Bauman); b) “Xã hội mạng” (Manuel Castells).

Tác giả là Khoa trưởng trường Khoa học Xã hội tại Đại học El Salvador. Nguồn: Evolución de la Sociología. Futuro e historia. In: Revista De Museología Kóot, 6 (2016), n.º 7, Págs. 60-86.

TUỔI TRẺ DƯỚI CÁI NHÌN LỊCH SỬ VĂN HÓA

Thời sự Thần học - số 80, tháng 05/2018, tr. 13-35

_Alessandro Cavalli_

Tóm lược mục từ “Giovani” trên Enciclopedia delle scienze sociali (1994)[1]. Tác giả là giáo sư xã hội học tại đại học Pavia (Italia) và giáo sư thỉnh giảng tại Paris, Heidelberg. Bài nghiên cứu này cho chúng ta theo dõi lịch sử của tuổi trẻ trong các xã hội sơ khai cũng như trong các xã hội châu Âu. Chúng tôi bỏ qua những biểu đồ thống kê thực hiện tại các quốc gia châu Âu vào cuối thế kỷ XX.
1/ Khái niệm về tuổi trẻ
2/ Những khía cạnh lịch sử
  a) Các nhóm trẻ trong các xã hội sơ khai và các xã hội thời cổ.
  b) Tuổi trẻ tại châu Âu thời tiền công nghệ.
  c) Tuổi trẻ trong xã hội công nghệ.
3/ Thanh niên trong các xã hội tiến bộ ngày nay
  a) Kéo dài giai đoạn tuổi trẻ.
  b) Mở rộng điều kiện sinh viên.
  c) Chậm bước vào giai đoạn lao động.
  d) Từ gia đình gốc đến việc thành lập một gia đình mới.
4/ Văn hóa tuổi trẻ
  a) Kiến tạo căn cước.
  b) Quan niệm về thời gian.
  c) Thời gian nhàn rỗi và tiêu khiển.
  d) Những lối ứng xử tập thể.
  e) Sự bất mãn của tuổi trẻ.

LỊCH SỬ PHONG TRÀO NỮ QUYỀN

Thời sự Thần học - số 79, tháng 02/2018 tr. 121-137

_Laia San José_

Tác giả, giảng viên sử học tại đại học tư lập Madrid (Tây Ban Nha), đã mô tả vắn tắt lịch sử của phong trào nữ quyền (PTNQ: feminismo) dưới những hình dạng khác nhau, đặc biệt trong vòng ba thế kỷ gần đây tại Âu châu và Mỹ châu.
1. Khái niệm : phong trào nữ quyền là gì?
2. Những giai đoạn của PTNQ
  2.1. PTNQ tiền cận đại
  2.2. Đợt một: PTNQ của chủ nghĩa Ánh sáng (từ cách mạng Pháp đến giữa thế kỷ XIX)
  2.3. Đợt hai: PTNQ đòi phổ thông đầu phiếu (từ giữa thế kỷ XIX đến khi kết thúc thế chiến thứ hai)
    2.3.1. PTNQ theo chủ nghĩa tự do
    2.3.2. PTNQ theo chủ nghĩa xã hội
    2.3.3. PTNQ vô chính phủ
    2.3.2. PTNQ theo chủ nghĩa xã hội
    2.3.3. PTNQ vô chính phủ
  2.4. Đợt ba: PTNQ đương đại (từ những cuộc cách mạng thập niên 60 đến nay)
    2.4.1. PTNQ tự do
    2.4.2. PTNQ cấp tiến
    2.4.2. PTNQ cấp tiến
2.5. Đợt bốn?

LƯỢC SỬ ĐÔNG NAM Á

Thời sự Thần học - số 77, tháng 08/2017, tr. 11-58

_Nguyễn Quốc Minh Tuấn, O.P._

Dẫn Nhập
I. Một số tiền đề về vùng đất và con người Đông Nam Á.
  1. Tên gọi và ý nghĩa.
  2. Địa hình và điều kiện tự nhiên.
  3. Bối cảnh văn hóa.
II. Lược sử Đông Nam Á.
  1. Các quốc gia sơ kỳ.
  2. Các quốc gia đảo hay thương mại hàng hải.
  3. Các vương quốc nông nghiệp trên đất liền.
  4. Các quốc gia phong kiến ảnh hưởng Khổng giáo.
  5. Đông Nam Á thế kỷ XVI-XIX.
  6. Đông Nam Á với phong trào giải phóng dân tộc.
Kết luận. Đông Nam Á ngày nay. 

MỸ HỌC TẠI VIỆT NAM

Thời sự Thần học - số 73, tháng 8/2016, tr. 183-221

_Paul Nguyễn Đình Vịnh, O.F.M._

1. Mỹ học trong những năm đầu của thế kỷ XX
2. Trường Cao Đẳng Mỹ thuật Đông Dương (1925)
3. Những cuộc tranh luận về Mỹ học và vai trò văn học, văn nghệ trong nửa đầu Tk. XX
4. Mỹ học ở miền Bắc từ năm 1945 đến năm 1986
5. Mỹ học ở miền Nam Việt Nam trước năm 1975: Các trường Mỹ thuật
6. Triết học, Mỹ học và Văn học ở miền Nam trước năm 1975
7. Mỹ học tại Việt Nam từ năm 1975 đến nay

CÁI ĐẸP TRONG LỊCH SỬ TRIẾT HỌC

Thời sự Thần học - số 73, tháng 8/2016, tr. 7-34

_Phan Tấn Thành_

I. Từ ngữ
Tiếng Việt: đẹp, mỹ, xinh; tốt đẹp (và xấu xí).
Ngôn ngữ châu Âu: kalos (Hy Lạp); tob (Hípri); pulcher; formosus (Latinh); bello, beau, beautiful; schön (Đức)
II. Lịch sử tư tưởng
Triết học cổ đại: Những bước đầu. Platon. Aristote
Trung cổ: Thánh Augustinô. Thánh Tôma
Cận đại: Sự ra đời của Thẩm mỹ học (thế kỷ XVIII).
III. Tổng hợp
Những tiêu chuẩn định nghĩa cái đẹp
Phân loại cái đẹp
Đẹp và xấu