Thời sự Thần học – Số 88, tháng 5/2020, tr. 58-98.
_Enrico Chiavacci_
“Luật tự nhiên” có thể hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau trong khoa học tự
nhiên và triết học. Phụ đề muốn giới hạn bài nghiên cứu vào phạm vi thần
học luân lý, gồm hai phần: 1/ Phần “Lịch sử” cho thấy những quan niệm khác
nhau về Luật tự nhiên, ngay cả trong thần học công giáo. 2/ Phần “Hệ
thống” trình bày quan điểm Luật tự nhiên theo thánh Tôma, đối chiếu với
các bản văn Thánh kinh và những quan niệm về “tự nhiên” trong tư tưởng cận
đại. Trong phần phụ trương, chúng tôi sẽ bổ túc với vài khái niệm thuộc
ngành luật học liên quan đến “Tự nhiên pháp” (droit naturel).
Tác giả là một linh mục, giáo sư thần học tại Firenze (1926-2013). Nguồn:
“Legge naturale”, in: Nuovo Dizionario di Teologia Morale, Paoline,
Cinisello Balsamo, 1990, p. 634-647.
I. Lịch sử
1. Giai đoạn trước Kitô giáo; 2. Sứ điệp Kitô giáo và luật
tự nhiên cho đến thế kỷ XIII; 3. Luật tự nhiên theo thánh Tôma; 4. Khúc
ngoặt của Ockham; 5. Luật tự nhiên và nhân quyền
II. Hệ thống
1. Luật tự nhiên trong Kinh thánh: a) Cựu ước; b) Tân ước
2. Luật tự nhiên trong suy tư triết học và thần học: a) Lý trí, tự
nhiên, thiên nhiên và luật tự nhiên; b) Luật tự nhiên và thần học luân
lý; c) Luật tự nhiên và học thuyết chính trị.
Phụ thêm. Luật tự nhiên và Quyền tự nhiên
Những chú thích ở cuối trang là của người dịch.
Legge naturale được dịch là “luật tự nhiên”, mặc dù đôi khi
natura phải dịch là “bản tính” thì mới đúng.
Viết tắt: LTN = Luật tự nhiên. Bản PDF ở cuối trang.
Xem thêm:
I. Lịch sử
1. Giai đoạn trước Kitô
giáo
Thuật ngữ “Luật tự nhiên” có một lịch sử của nó: LTN là một nhãn hiệu mà ở
phía sau có rất nhiều nội dung khác nhau, thậm chí còn trái ngược nhau, tuy
vẫn cố gắng tìm câu giải đáp cho một vài bận tâm không ngừng được nêu
lên.Xét theo lịch sử, khái niệm LTN nảy sinh từ lãnh vực chính trị. Vấn đề cơ
bản của nhà cầm quyền, (nghĩa là việc biện minh cho chính mình), được giải
quyết bằng cách quy chiếu nguồn gốc của quyền bính vào việc ban cấp bởi một
vị thần linh nào đó. Nên ghi nhận rằng đây không chỉ là lý thuyết của các
nền quân chủ thời xa xưa mà còn ảnh hưởng ngấm ngầm tới nhiều chế độ chính
trị thời nay. Như thế, luân lý, pháp luật và tôn giáo là ba lãnh vực được
chính quyền liên kết thành cái kiềng ba chân để củng cố thế lực. Cần mất
nhiều thời gian để có thể tách rời chúng ra.