Thời sự Thần học – Số 4, tháng 12/2009, tr. 143-149.
_J. b Nguyễn Đăng Trực_
Thánh Phêrô trong thư thứ nhất của ngài đã coi các Kitô hữu đã được thanh
tẩy là những người thuộc hàng tư tế thánh thiện: “Hãy để Thiên Chúa dùng anh em
như những viên đá sống động mà xây nên ngôi đền thờ thiêng liêng và hãy để Thiên
Chúa đặt anh em làm hàng tư tế thánh, dâng những lễ tế thiêng liêng đẹp lòng
Người, nhờ Đức Giêsu Kitô… Anh em là giống nòi được tuyển chọn, là hàng tư tế
vương giả là dân thánh” (1 Pr 2,5-9).
Công đồng Vat II trong sắc
lệnh về Tông đồ giáo dân cũng khẳng định tương tự: “Giáo dân có bổn phận và
quyền làm Tông đồ do chính việc kết hợp với Chúa Kitô là đầu, vì phép rửa tội
sát nhập họ vào nhiệm thể Chúa Kitô và phép thêm sức làm cho họ nên mạnh mẽ nhờ
quyền năng Chúa Thánh Thần, họ được thánh hiến vào chức vụ tư tế vương giả và
dân tộc thánh (số 3).
Thông thường khi nghe các thuật ngữ “chức linh
mục”, “người linh mục”, chúng ta nghĩ ngay đến những người đã lãnh nhận bí tích
truyền chức thánh. Tuy nhiên, những trích đoạn trên đây qui chiếu về mọi Kitô
hữu đã được thanh tẩy.
Để hiểu rõ hơn chức linh mục của giáo dân
nghĩa là được dự phần vào chức linh mục của Chúa Kitô, trước hết chúng ta xét
đến chức linh mục nói chung, tiếp đến là chức linh mục của Đức Kitô.
CHỨC
LINH MỤC VÀ HY TẾ
Từ thời xa xưa, ý niệm chức linh mục đã được liên
kết với ý niệm hy tế. Người cổ xưa, tự thâm tâm đã có ý niệm về một hữu thể hay
thực thể tối thượng, ảnh hưởng đến cuộc sống của họ. Do đó, họ cố gắng xin những
ân huệ hay xin ơn tha thứ bằng nghi thức dâng hiến tế. Buổi lễ được tiến hành do
một tư tế đã được chỉ định đại diện cộng đoàn trước thần linh của họ.
Theo bản năng tôn giáo tự nhiên, những dân tộc sơ khai này dâng hy
lễ để làm nguôi lòng các thần minh hay tìm kiếm phúc ân trên mùa màng, hôn nhân
hay chiến thắng chống lại kẻ thù. Thời nguyên thủy chức tư tế này được thực hiện
bởi người chủ của gia đình và khi xuất hiện những cộng đồng rộng lớn hơn thì
chức năng này được người đứng đầu cộng đoàn thực hiện.
CHỨC LINH MỤC TRONG
CỰU ƯỚC
Ngoài bản năng tôn giáo tự nhiên, trong Cựu Ước của người Do
thái, Thiên Chúa đã mạc khải cho nhân loại sự cần thiết phải dâng hy lễ, chỉ dẫn
cách tiến hành lễ tế với những chi tiết bao quát và tỉ mỉ. Xem ra trong thời kỳ
đầu của người Do thái, không có giai cấp tư tế. Chức linh mục của dân Do thái
được thiết lập tại núi Sinai. Thiên Chúa chỉ thị cho Môisen chọn nhà Aaron thuộc
dòng họ Lêvi thực hiện những qui tắc lễ nghi chứa đựng trong Lề Luật (Ex 28,41).
Từ đó về sau, các tư tế hay linh mục có ảnh hưởng rất lớn trong
Israel, họ trở thành thầy dạy chính thức và giải thích lề luật là tiêu chuẩn
điều hành cuộc sống và phụng tự trong dân Do thái. Các thành phần hàng tư tế là
con cháu Aaron thuộc dòng họ Lêvi, theo chế độ cha truyền con nối. Sau này, để
sự phục vụ trong đền thờ không bị gián đoạn, vua Đavid đã phân chia gia đình tư
tế thành 24 tầng lớp, mỗi tầng lớp phục vụ một tuần lễ từ Sabat này tới Sabat
sau. Nhiệm vụ của họ đòi hỏi kiến thức về những điều kiện cần thiết tiến hành
các nghi thức hiến tế và tất cả các luật lệ điều hành phụng vụ trong đền thờ.
Chỉ vị Thượng tế, người lãnh đạo tinh thần của dân chúng mới được xức dầu (Lv 2,
1, 10).
Sau thời lưu đày Babylon thế kỷ 6 trước Chúa Cứu thế, thầy
thượng tế trở thành nhà lãnh đạo quốc gia.
Chức tư tế Cựu Ước giữ
một vai trò quan trọng trong kế hoạch của Thiên Chúa đối với dân Chúa trước khi
Đức Kitô xuất hiện trên trần gian. Họ phục vụ trong vai trò chuẩn bị đường cho
chức linh mục vương giả của Tân Ước.
CHỨC LINH MỤC CỦA CHÚA KITÔ
Đức Kitô không chỉ là linh mục của Luật mới, Ngài còn là Thượng tế
duy nhất của Tân luật. Ngài là trung tâm duy nhất giữa Thiên Chúa và loài người.
Tất cả linh mục thuộc kỷ nguyên Kitô giáo đều dự phần vào chức linh mục của
Ngài: mọi trung gian khác đều dự phần vào trung gian của Đức Kitô. Do đó thánh
Toma Aquino đã coi Ngài là nguồn mạch của toàn thể chức linh mục. Vì linh mục
của luật Cựu Ước chỉ là hình ảnh chức linh mục của Chúa Kitô. Còn linh mục của
Tân Ước chỉ hành động nhân danh Ngài (S. T. III. A.22,4), không như các linh mục
của Cựu Ước, Đức Kitô không phải là con cháu Aaron, thuộc chi tộc Levi. Sự kiện
này hàm ý Ngài muốn bãi bỏ chức linh mục Aaron và thiết lập một trật tự mới.
Thánh Toma viết: “Vì chức linh mục của Cựu Ước là hình bóng chức linh mục của
Chúa Kitô nên Ngài đã không muốn sinh ra từ dòng dõi linh mục mang tính chất
tượng trưng. Điều đó chứng tỏ chức linh mục của Ngài không giống chức linh mục
của họ. Chức linh mục của Ngài khác hẳn như sự thật khác với hình bóng” (S.
T.III, a.1, ad.2).