HUYỀN NHIỆM CUỘC THƯƠNG KHÓ

Thời sự Thần học - Số 90, tháng 11/2020, tr. 139-190. 

_Flavio di Bernardo, C.P._ 

Dẫn nhập
I. Cuộc thương khó trong Kinh Thánh
  A. Kinh nghiệm tâm linh của Đức Giêsu trong cuộc Thương khó
    1. Các nguồn: những tường thuật Tin Mừng về cuộc Thương khó
    2. Những thái độ căn bản của Đức Giêsu trong cuộc Thương khó
    3. Kinh nghiệm Ghết-sê-ma-ni
    4. Kinh nghiệm Gôn-gô-tha
  B. Cuộc Thương khó trong kinh nghiệm Kitô giáo tiên khởi
    1. Sequela Crucis (Bước theo thánh giá)
    2. Cuộc Thương khó của Đức Kitô trong kinh nghiệm của thánh Phaolô
II. Cuộc thương khó trong các tác phẩm của các giáo phụ
  A. Cuộc Thương khó của Đức Kitô, Mầu nhiệm Cứu độ
    1. Cuộc Thương khó của Chúa Kitô mở cửa linh hồn đón nhận Mặc khải
    2. Cuộc Thương khó biểu lộ quyền năng cứu độ của ân sủng
    3. Cuộc Thương khó, nguồn cội của ân sủng thánh hóa
  B. Đức Kitô chịu đóng đinh trong đời sống tâm linh
    1. Sự cần thiết của việc suy gẫm về những đau khổ của Đức Kitô
    2. Sự cần thiết của việc noi gương Đức Kitô chịu đóng đinh
  C. “Nhân luận về Thánh giá” trong huấn giáo của các Giáo phụ
    1. Cuộc Thương khó của Đức Kitô mang lại ý nghĩa cho những đau khổ của nhân loại và biến chúng thành phương tiện nên thánh
    2. Kitô hữu phải vác lấy thánh giá mình cùng với Đức Kitô
III. Cuộc thương khó trong đời sống Giáo hội
  A. Giai đoạn sơ khai (thế kỷ I – VIII)
    1. Huyền nhiệm thánh giá và phúc tuẫn giáo
    2. Chiều kích hiến tế và sự thông dự vào cuộc Thương khó trong đời sống đan tu khổ hạnh
  B. Linh đạo Thương khó từ thế kỷ IX đến XI
    1. Nhân tính của Đức Kitô và cuộc Thương khó của Người trong đời sống đan tu vào Giai đoạn trung kỳ của thời Trung cổ
    2. Contemplatio dominicae passionis (Chiêm ngắm cuộc thương khó của Chúa Giêsu)
  C. Thời đại của thánh Bênađô và thánh Phanxicô (thế kỷ XII và XIII)
    1. Thánh Bênađô và huyền nhiệm cuộc thương khó
    2. Canh tân Sách Thánh, sự khó nghèo Tin Mừng và huyền nhiệm thánh giá
    3. Thánh Phanxicô, “diện mạo mới của Đấng chịu đóng đinh”
  D. Thế kỷ XIV
  E. Meditatio vitae et passionis Christi
    1. Suy gẫm về cuộc Đời và cuộc Thương khó của Đức Kitô như là những Mầu nhiệm Cứu độ
    2. Suy gẫm về cuộc Thương khó theo các Tin Mừng
    3. Cuộc Thương khó của Đức Giêsu và phương pháp suy gẫm
  F. Từ Gioan Thánh giá đến Phaolô Thánh giá (thế kỷ XVI đến XVIII)
    1. Sự tuẫn giáo của Trái tim Đức Kitô và các nhà huyền bí
    2. Sự tuẫn giáo của ý chí và huyền nhiệm “fiat”
    3. “Hiểu biết về Thánh giá” và huyền nhiệm của Thương khó
    4. Những nhà huyền bí về Linh đạo Thương khó
  G. Huyền bí Thương khó ngày nay
    1. Mang những dấu tích cuộc Thương khó
    2. Linh đạo và sự đau khổ
    3. Công đồng Vaticanô II
    4. Phong trào đại kết với huyền nhiệm Thương khó
Kết luận

Nguồn: “Passion, Mysti­que de la,” trong: Dictionnaire de Spiritualité, Vol. 12, Fasc. LXXVI ‑ LXXVII (Paris, Beauchesne, 1983), cols. 312‑338. Tác giả Flavio di Bernardo (1932-1982) là một linh mục dòng Thương khó (Passioniste) người Ý, giáo sư sử học. Vì khuôn khổ bài báo, chúng tôi đã bỏ thư mục ở cuối mỗi phần.

THẬP GIÁ VÀ MẦU NHIỆM CỨU ĐỘ

Thời sự Thần học - Số 90, tháng 11/2020, tr. 86-138.

_Phan Tấn Thành_ 

Nhập đề. Suy tư thần học đứng trước thập giá
I. Tân Ước. Những lý do và công hiệu của cái chết của Đức Giêsu
  A. Lý do đưa đến cái chết: những giải thích
  B. Công trình cứu độ. Các từ ngữ giải thích dựa theo mô hình: 1/ xã hội; 2/ pháp luật; 3/ phụng tự; 4/ tương quan; 5/ khôn ngoan
II. Lịch sử thần học về ơn cứu độ
  A. Các giáo phụ
  B. Thần học: 1/ Thánh Anselmô. 2/ Thánh Tôma Aquinô. 3/ Martin Luther
III. Những lối tiếp cận hiện nay về thần học ơn cứu độ
  A. Lồng trong kế hoạch cứu độ: công trình của Ba ngôi Thiên Chúa
  B. Hai chiều kích trung gian của Đức Kitô: 1/ đi xuống (thiên hóa, công chính hóa, cứu chuộc và giải thoát); 2/ đi lên (hy tế, xá tội, đền tội, thay thế)
Kết luận. Cứu độ vì tình yêu

THẦN HỌC VỀ THẬP GIÁ TRONG PHỤNG VỤ TÂY PHƯƠNG

Thời sự Thần học - Số 90, tháng 11/2020, tr. 55-85.

_Manuel Garrido Bonaño, O.S.B._

Mỗi khi nói đến “thần học” người ta thường chỉ liên tưởng đến các tác phẩm, công trình suy tư của các học giả hàn lâm, nhưng dễ quên rằng theo nguyên ngữ Hy-lạp, theologia (ghép bởi Theos và logos), không chỉ có nghĩa là “lời (lý luận) về Thiên Chúa”, mà còn là “lời của Thiên Chúa” (tức là mặc khải), và “lời với Thiên Chúa” (tức là cầu nguyện)[1]. Trong bài này, cha Manuel Garrido Boñano (1925-2013), dòng Biển-đức thuộc đan viện Valle de los Caidos, Madrid, Tây Ban Nha, giáo sư Phụng vụ và tác giả của trên 30 đầu sách, đã lưu ý đến một nguồn thần học quan trọng khi đề cập đến thập giá, đó là các bản văn Phụng vụ, trong đó Giáo hội vừa tuyên xưng niềm tin và chúc tụng Thiên Chúa vì công trình Người đã thực hiện cho nhân loại nơi thập giá Đức Kitô.

THẦN HỌC THẬP GIÁ TRONG LỊCH SỬ GIÁO HỘI

Thời sự Thần học - Số 90, tháng 11/2020, tr. 35-54. 

_Barnabas M. Ahern, C.P._ 

I. Thập giá trong cuộc đời Đức Giêsu: 1. Biện hộ cho cái chết của Đức Giêsu. 2. Sự tiến triển của thần học thập giá. 3. Thần học thập giá trong thư Híp-ri.
II. Giáo huấn Tân Ước về vị trí của thập giá trong cuộc đời Kitô hữu: 1. “Logion” của Tin Mừng về việc vác thập giá. 2 Giáo huấn của thánh Phaolô. 3 Những khai triển khác trong Tân Ước.
III. Thập giá trong năm thế kỷ đầu tiên: 1. Ba thế kỷ đầu. 2. Thế kỷ IV và V.
IV. Thập giá vào thời Trung đại: 1. Liên tục và tiến triển. 2. Điểm nổi bật trong sự tiến triển này.
V. Thập giá trong Giáo hội sau công đồng Trentô: 1. Sự đóng góp của trường phái Tây Ban Nha. 2. Sự nhất quán về đạo lý và thực hành trong các thế kỷ gần đây.
VI. Thập giá trong thế kỷ XX: 1. Những lý do thần học của sự thay đổi. 2. Những lý do tâm lý-xã hội. 3. Dự báo tương lai: a) Sự tiến triển trong thần học; b) Việc phục vụ Thân thể Chúa Kitô. 4. Sự hiện diện thường hằng của Chúa Kitô chịu đóng đinh trên thập giá.
Nguồn: “Croce”, Nuovo Dizionario di Spiritualità. Edizioni Paoline, terza ed., Roma 1982, p.366-376.
Tác giả. Cha Barnabas Ahern, linh mục dòng Thương khó (1915-1995), nguyên là giáo sư Kinh thánh, thành viên của Ủy ban Kinh thánh Giáo hoàng (1969-1975) và Ủy ban thần học quốc tế (1970-1985).

SỰ TIẾN TRIỂN CỦA THẦN HỌC THÁNH GIÁ TRONG TÂN ƯỚC

Thời sự Thần học - Số 90, tháng 11/2020, tr. 13-34. 

_Michel Gourgues, O.P._ 

Nguồn: Croce, trong G. Ravasi, R. Penna, G. Perego (ed.), Dizionario dei Temi Teologici  della Bibbia. Cinisello Balsamo, Edizioni San Paolo, 2010, pp. 254-262.
Nguyên văn tiếng Pháp có thể đọc trên: http://www.mystereetvie.com/GourguesCrucifix.html
Việc đóng đinh Đức Giêsu vào thập giá là một biến cố xảy ra vào ngày 7 tháng 4 năm 30: Người chịu treo lên thập giá vào lúc 9 giờ sáng, chết vào khoảng 3 giờ chiều, vào hôm trước ngày sa-bát năm ấy trùng với lễ Vượt qua của người Do-thái. Tiếp đó, các môn đệ của Người và các Kitô hữu sẽ sống lại một hành trình qua ba chặng:
1/ Trong chặng thứ nhất, người ta nói đến cái chết của Đức Giêsu nhưng chỉ đả động đến thập giá cách kín đáo. Đó là điều có thể quan sát được trong những bản tuyên xưng đức tin tiên khởi chỉ nói đến cái chết và sự phục sinh, như trong công thức được thánh Phaolô trưng dẫn trong 1 Tx 4,14 (“Chúng tôi tin rằng Đức Giêsu đã chết và phục sinh”) hoặc trong những thánh thi cổ điển trình bày cái chết của Đức Giêsu như là sự vâng phục tuyệt đối (Pl 2,6-11). Khi phác họa cấu trúc của các bài giảng sơ khởi (kerygma), như có thể thấy trong sách Tông đồ công vụ, thì khó mà tránh né câu chuyện bị đóng đinh vào thập giá bởi vì là một sự kiện mà mọi người đều biết, nhưng người ta lập tức nhấn mạnh đến sự phục sinh, mang thái độ tự vệ.
2/ Sang chặng thứ hai, việc đào sâu ý nghĩa cây thập giá đưa đến việc nhìn nhận rằng Thiên Chúa đã muốn tình trạng yếu đuối như vậy, như ta có thể đọc thấy nơi thánh Phaolô, ngõ hầu hủy diệt tham vọng của con người muốn đạt tới minh tuệ, và nhấn mạnh đến cách thức Thiên Chúa can thiệp vào chính sự yếu ớt của chúng ta và đến quyền năng của Người khi làm cho Đức Giêsu sống lại. Hoặc người ta nhận ra khía cạnh đau khổ của thập giá để mời gọi tín hữu hãy noi theo mẫu gương nhẫn nhục (Hr 12, 2). Đồng thời, việc đọc lại biến cố này nhờ sự trợ giúp của Kinh thánh, cách riêng là bài ca của Người Tôi Trung trong Isaia (52,13-53,12), đã đưa đến ý tưởng về giá trị cứu độ của cái chết này (1 Pr 2,22-25: “Người đã mang chính trong thân thể của mình trên cây gỗ những tội lỗi của chúng ta ngõ hầu chúng ta một khi đã chết cho tội lỗi thì được sống cho sự công chính”). Hơn nữa, bởi vì cái chết này là sự đổ máu, người ta so sánh nó với những hy tế đền tội như trong lễ Yôm Kippur.
3/ Đến chặng thứ ba, ta thấy xuất hiện trong các sách Tin Mừng những trình thuật về cuộc thương khó. Lúc đầu, chúng còn phản ánh sự dè dặt của các Kitô hữu về thập giá, tuy rằng điều này chỉ xuất hiện vào lúc ông Philatô kết án Đức Giêsu. Kế đó, người ta nhấn mạnh đến sự vô tội của Người, cách riêng qua những lời tuyên bố của ông Philatô. Dù sao, đặc trưng của chặng này là sự phát triển các trưng dẫn Thánh kinh, để cho thấy ý nghĩa của từng sự kiện của cuộc khổ nạn. Hơn thế nữa, người ta hướng đến các Kitô hữu để nói cho họ biết: “Nếu ai muốn xả thân phục vụ Tin Mừng, thì cũng cần vác thập giá của mình, nghĩa là sẵn sàng chấp nhận những sự từ bỏ hoặc bóc lột do việc đi theo Đức Kitô.”
I. Dẫn nhập
II. Những chứng tích cổ nhất
    1. Tuyên xưng đức tin
    2. Thánh thi
    3. Kerygma
    4. Im lặng, dè đặt hoặc phản ứng tự vệ
III. Việc đóng đinh vào thập giá: bối cảnh văn hóa
    1. Thực hành
        a. Cổ thời
        b. Ở Palestina
    2. Quan điểm
        a. “Điên rồ đối với dân ngoại”
        b. “Vấp phạm đối với dân Do-thái”
IV. Thời kỳ chín muồi: hai chiều hướng đào sâu
    1. Chiều hướng hiện sinh
        a. Chóp đỉnh của một cuộc đời (Ph 2,8).
        b. Biểu hiệu của yếu đuối (2 Co 13,4).
        c. Biểu hiệu của nhẫn nhục (Hr 12,2).
        d. Sự yếu đuối của Đức Kitô và sự yếu đuối của Thiên Chúa (1 Co 1-2).
    2. Chiều hướng cứu độ
        a. “Đúng như lời Thánh Kinh” (1Pr 2,22-25; Gl 3,13).
        b. Máu của thập giá (Cl; Ep).
V. Các trình thuật về cuộc thương khó
    1. Phản ánh hành trình của các cộng đoàn
    2. Nơi kiểm chứng
        a. Kín đáo
        b. Thái độ tự vệ
        c. Đào sâu mầu nhiệm
VI. Thập giá của Đức Kitô và thập giá của các Kitô hữu
VII. Kết luận

LỜI CẦU NGUYỆN SAU MỘT CUỘC THẢM SÁT CÁC KITÔ HỮU

Thời sự Thần học - Số 54, Tháng 11/2011, tr. 220-227

Daoud Lamei

Dưới đây là kinh nguyện của cha Daoud Lamei đọc tại nhà thánh Marcô tại Héliopolis (Cairo) trong buổi cầu nguyện ngày 11/10/2011, sau một vụ thảm sát Kitô hữu xảy ra hai ngày trước đó tại thủ đô Ai cập (36 người thiệt mạng, 200 người bị thương). Tuy là một lời nguyện ‘tự phát”, nhưng chúng ta có thể học được một khuôn mẫu cầu nguyện của phụng vụ Đông phương (nghi thức coptic): tạ ơn, thú tội, khẩn nài, dâng hiến, cách riêng đứng trước một hoàn cảnh nói được là “tử đạo”.

ĐỨC GIÊSU, VỊ THÁNH CHỊU ĐÓNG ĐINH VÀ PHỤC SINH

Xây Dựng Một Nền Kitô Học Nho Giáo Đương Đại

Thời sự Thần học - Số 55, tháng 1/2012, tr. 150-186

Jonathan Tan Yun-Ka 陳連佳

Tác giả bài này, hiện là giáo sư tại Đại Học Công Giáo Australia, đã từng cộng tác với Uỷ ban Thần học của FABC. Trong nỗ lực trình bày Kitô học cho người Á Đông chịu ảnh hưởng của Khổng giáo, ông xử dụng hình ảnh của vị “Thánh”. Ông cũng ghi nhận có những người đã sử dụng những đường lối khác, chẳng hạn: Kim Heup Young, “Jen and Agape: Towards a Confucian Christology,” in: Asia Jounal of Theology 8 (1994), pp. 335-364 và Peter C. Phan, "The Christ of Asia (An essay on Jesus as the eldest son and ancestor),” in: Studia Missionalia 45 (1996), pp. 25-55. Vì khuôn khổ của tờ báo, chúng tôi bỏ phần thứ nhất, trong đó ông đề cập đến những ảnh hưởng của văn hóa Tây phương trong việc kiến tạo Kitô học.

HIỆU QUẢ CỨU ĐỘ CỦA SỰ PHỤC SINH

Thời sự Thần học - số 1, tháng 01/2008, tr.

Duy Phạm 😐

I. Xét nơi ngôi vị Đấng Cứu Độ

Thánh Phaolô diễn tả sự phục sinh là một sự sinh ra mới của Đức Kitô trong phận vị làm Người Con chí thánh của Thiên Chúa. Thực thế, khởi đầu thư gửi Giáo đoàn Rôma, Thánh Phaolô viết rằng : Con Thiên Chúa “xét như một người phàm, Ngài xuất thân từ dòng dõi Đavid”, “xét như một Đấng từ cõi chết sống lại nhờ Thánh Thần, Ngài đã được đặt làm Con Thiên Chúa với tất cả quyền năng”(Rm 1:3-4).

ĐỨC GIÊSU KITÔ – ĐẤNG ĐỀN TỘI THAY CHO CHÚNG TA

Thời sự Thần học - số 1, tháng 01/2008, tr.

Trần Thơ ✍

Dẫn nhập

I. Ý nghĩa từ ngữ “thay thế”

Thay thế là đặt một yếu tố vào chỗ một yếu tố khác trong một cơ cấu nào đó, hay là đặt một người vào chỗ một người khác trong một chức năng nào đó. Nguyên tắc cơ bản là có một sự tương đồng giữa hai sự vật hoặc hai người, một sự tương đồng với nhau trong cùng một bản tính hay cùng một ưu phẩm. Trong một bộ máy, người ta có thể thay thế một yếu tố bằng một yếu tố khác giống như vậy. Việc đặt để một người vào chỗ một người khác giả thiết những đặc điểm giống nhau, một sự liên đới tự nhiên hoặc theo chức vụ.

TÌNH CẢNH “BỊ BỎ RƠI” CỦA ĐỨC GIÊ-SU

Thời sự Thần học - số 1, tháng 01/2008, tr. 

Minh Hoàng

Theo dõi các bản văn Kinh Thánh, nhất là nơi sách Mat-thêu, và đặc biệt là bài tường thuật thương khó theo thánh Mac-cô(15, 33-39), thì diễn tiến đi tới cái chết của Đức Ki-tô đã được trình bày với những điều dường như rất phũ phàng mà chẳng ai trong chúng ta muốn luận tới: Thiên Chúa bị bỏ rơi. Thực thế, chuyện đó dường như được coi là một Tabou trong việc luận bàn về đạo nghĩa Đức Chúa Trời.

THẦN HỌC VỀ THẬP GIÁ THEO KINH THÁNH, THÁNH PHAOLÔ VÀ LỊCH SỬ

Thời sự Thần học - số 1, tháng 01/2008, tr.

Phan Tấn Thành 😐

I. Thần học về Thập giá

Trải qua lịch sử Kitô giáo đã có nhiều thứ thần học về Thập giá, bắt nguồn từ những đường lối suy tư và chiêm ngắm khác nhau khi người tín hữu đứng trước Thập giá. Bài này lần lượt rảo qua những đường hướng chính, khởi sự ngay từ trong Tân ước, rồi sau đó, chúng ta sẽ sang các giáo phụ và các nhà thần học, tuy không bỏ qua khía cạnh tu đức và phụng vụ.