Niềm vuiNổi bậtSố Mới (2011...)
0
Chủ đề của số báo này được gợi hứng từ Tông huấn Gaudete in Domino của Thánh Giáo hoàng Phaolô VI ban hành vào lễ Hiện xuống (ngày 9 tháng 5) Năm Thánh 1975, nghĩa là cách đây 50 năm. Văn kiện này là một dấu ngoặt lịch sử trong thần học. Lần đầu tiên, một văn kiện Huấn quyền bàn về niềm vui, nhắc nhở rằng niềm vui là trung tâm của Kitô giáo[1]. Bảy tháng sau, cũng vị Giáo hoàng đó đã ban hành Tông huấn hậu thượng hội đồng Evangelii nuntiandi, đặt sứ mạng chính của Giáo hội là Loan báo Tin Mừng. Xem ra tư tưởng ấy không gây được nhiều chú ý của dư luận, do bối cảnh xã hội đương thời. Phải chờ đến Đức Thánh Cha Phanxicô, niềm vui mới lại xuất hiện ở đầu đề các văn kiện Huấn quyền: Tông huấn Evangelii gaudium (24-11-2013) đặt niềm vui ở trung tâm của sứ vụ Hội thánh (danh từ “gaudium” xuất hiện 109 lần); Tông huấn Amoris laetitia (19-3-2016) bàn về niềm vui tình yêu trong hôn nhân và gia đình; Tông huấn Gaudete et exsultate (19-3-2018) gắn liền niềm vui với sự thánh thiện mà cốt lõi là các mối phúc thật.
Các bài viết xoay quanh đề tài niềm vui, nhìn từ những góc độ khác nhau.
Nhằm cho thấy niềm vui là chủ đề trung tâm của Kinh Thánh, giáo sư Luca Mazzinghi điểm qua đề tài này trong các đoạn văn Cựu Ước và Tân Ước: 1/ Đệ Nhị Luật; 2/ Các Thánh Vịnh; 3/ Các Ngôn Sứ; 4/ Các Sách Khôn Ngoan: Giảng Viên và Huấn Ca; 5/ Luca; 6/ Phaolô; 7/ Gioan.
Tuy đề tài niềm vui giữ vị trí then chốt trong mặc khải Kitô giáo, nhưng tại sao đề tài này bị lãng quên trong lịch sử Giáo hội? Trong bài “Tại sao lại u buồn?”, Cha James Martin, S.J. đưa ra những lý do như sau: (1) sự thiếu hiểu biết hiện nay về điều gì được coi là khôi hài trong bối cảnh Kinh Thánh xưa; (2) ảnh hưởng sâu đậm của các chuẩn mực văn hóa Hy-La, vốn là môi trường tiếp nhận các sách Tin Mừng; (3) sự nhàm chán do quá quen thuộc với các bản Cựu Ước và Tân Ước; (4) sự nhấn mạnh thái quá đến cuộc Khổ nạn trong trình thuật Kitô giáo; (5) sự hạn chế trong trí tưởng tượng; và (6) các yếu tố xã hội học của cơ cấu phẩm trật.
Trong bộ Tổng luận Thần học, đề tài niềm vui được nghiên cứu từ hai khía cạnh: một, xét như là một cảm xúc tự nhiên của con người, khi đã chiếm hữu điều thiện được tình yêu giới thiệu (ST I-II, q.31-35); hai, xét như là một kết quả của đức mến (ST II-II, q.28). Dưới khía cạnh thứ nhất, thánh Tôma phân biệt giữa “khoái lạc” (delectatio) và “vui sướng” (gaudium): một bên gắn với cảm giác, một bên thuộc về tinh thần. Chính vì gắn liền với tình yêu (tự nhiên hoặc siêu nhiên), cho nên niềm vui nằm ở trung tâm đời sống con người, ở hiện thế cũng như trong nơi vĩnh hằng. Nói cho cùng, nguồn mạch niềm vui là chính Thiên Chúa.
Trong bài Niềm vui trong một số văn kiện của Giáo hội: Từ Gaudete in Domino đến Evangelii Gaudium (1975-2013), linh mục Phê Ny Ngân Giang, O.P. phân tích khung cảnh xã hội mà hai văn kiện cột mốc của Huấn quyền ra đời, và đào sâu những chiều kích của thần học niềm vui từ Công đồng Vaticanô II đến nay.
Từ lý thuyết bước sang thực hành. Làm thế nào sống niềm vui trong đời sống hằng ngày? Linh mục Jesús Castellano, O.C.D., sau khi ôn lại kinh nghiệm về niềm vui trong lịch sử cũng như giới thiệu vài mẫu gương nổi bật của các thánh, đã thảo ra một bản “thập điều” giúp sống vui.
Số báo kết thúc với một bài viết của giáo sư Adriano Virgili, mang tính cách thời sự, đó là thánh John Henry Newman (1801-1890) được tuyên phong Tiến sĩ Hội thánh vào ngày 1/11/2025[2]. Ngài lớn lên trong truyền thống Anh giáo, sau đó gia nhập Giáo hội Công giáo (1845), thụ phong linh mục (1847), gia nhập dòng Oratorians, được thăng Hồng y (1879). Ngài được phong chân phước ngày 19/9/2010, và hiển thánh ngày 13/10/2019. Tác giả ôn lại những giai đoạn chính của cuộc đời Newman, và nêu bật những đóng góp quan trọng của ngài trong lãnh vực thần học đã được công đồng Vaticanô II tiếp nhận: sự tiến triển đạo lý mặc khải (DV 8); vai trò của cộng đoàn tín hữu trong việc nhận ra chân lý mặc khải (LG 12).
__________
[1] Tông huấn về niềm vui Kitô giáo Gaudete in Domino (Hãy vui lên trong Chúa) của ĐTC Phaolô VI ban hành ngày lễ Hiện xuống (9/5) năm Toàn xá 1975. Dẫn nhập và bản dịch của Học viện Đa Minh. https://hocviendaminh.com/bai-viet/duc-giao-hoang/tong-huan-hay-vui-len-trong-chua-gaudete-in-domino-ve-niem-vui-kito-giao
[2] Về các tiến sĩ Hội thánh, xem thêm: ĐGH Bênêđictô XVI, 36 Thánh Tiến Sĩ, Học viện Đa Minh, NXB Phương Đông, TP HCM, 2017, 469 trang.
THỜI SỰ THẦN HỌC - SỐ 110, THÁNG 11/2025
LỜI GIỚI THIỆU
Các bài viết xoay quanh đề tài niềm vui, nhìn từ những góc độ khác nhau.
1. Kinh Thánh
Nhằm cho thấy niềm vui là chủ đề trung tâm của Kinh Thánh, giáo sư Luca Mazzinghi điểm qua đề tài này trong các đoạn văn Cựu Ước và Tân Ước: 1/ Đệ Nhị Luật; 2/ Các Thánh Vịnh; 3/ Các Ngôn Sứ; 4/ Các Sách Khôn Ngoan: Giảng Viên và Huấn Ca; 5/ Luca; 6/ Phaolô; 7/ Gioan.
2. Lịch sử Giáo hội
Tuy đề tài niềm vui giữ vị trí then chốt trong mặc khải Kitô giáo, nhưng tại sao đề tài này bị lãng quên trong lịch sử Giáo hội? Trong bài “Tại sao lại u buồn?”, Cha James Martin, S.J. đưa ra những lý do như sau: (1) sự thiếu hiểu biết hiện nay về điều gì được coi là khôi hài trong bối cảnh Kinh Thánh xưa; (2) ảnh hưởng sâu đậm của các chuẩn mực văn hóa Hy-La, vốn là môi trường tiếp nhận các sách Tin Mừng; (3) sự nhàm chán do quá quen thuộc với các bản Cựu Ước và Tân Ước; (4) sự nhấn mạnh thái quá đến cuộc Khổ nạn trong trình thuật Kitô giáo; (5) sự hạn chế trong trí tưởng tượng; và (6) các yếu tố xã hội học của cơ cấu phẩm trật.
3. Thánh Tôma Aquinô (nhân kỷ niệm 800 năm sinh nhật: 1225-2025)
Trong bộ Tổng luận Thần học, đề tài niềm vui được nghiên cứu từ hai khía cạnh: một, xét như là một cảm xúc tự nhiên của con người, khi đã chiếm hữu điều thiện được tình yêu giới thiệu (ST I-II, q.31-35); hai, xét như là một kết quả của đức mến (ST II-II, q.28). Dưới khía cạnh thứ nhất, thánh Tôma phân biệt giữa “khoái lạc” (delectatio) và “vui sướng” (gaudium): một bên gắn với cảm giác, một bên thuộc về tinh thần. Chính vì gắn liền với tình yêu (tự nhiên hoặc siêu nhiên), cho nên niềm vui nằm ở trung tâm đời sống con người, ở hiện thế cũng như trong nơi vĩnh hằng. Nói cho cùng, nguồn mạch niềm vui là chính Thiên Chúa.
4. Các Văn kiện Huấn quyền
Trong bài Niềm vui trong một số văn kiện của Giáo hội: Từ Gaudete in Domino đến Evangelii Gaudium (1975-2013), linh mục Phê Ny Ngân Giang, O.P. phân tích khung cảnh xã hội mà hai văn kiện cột mốc của Huấn quyền ra đời, và đào sâu những chiều kích của thần học niềm vui từ Công đồng Vaticanô II đến nay.
5. Linh đạo
Từ lý thuyết bước sang thực hành. Làm thế nào sống niềm vui trong đời sống hằng ngày? Linh mục Jesús Castellano, O.C.D., sau khi ôn lại kinh nghiệm về niềm vui trong lịch sử cũng như giới thiệu vài mẫu gương nổi bật của các thánh, đã thảo ra một bản “thập điều” giúp sống vui.
6. John Henry Newman, tân Tiến sĩ Hội thánh
Số báo kết thúc với một bài viết của giáo sư Adriano Virgili, mang tính cách thời sự, đó là thánh John Henry Newman (1801-1890) được tuyên phong Tiến sĩ Hội thánh vào ngày 1/11/2025[2]. Ngài lớn lên trong truyền thống Anh giáo, sau đó gia nhập Giáo hội Công giáo (1845), thụ phong linh mục (1847), gia nhập dòng Oratorians, được thăng Hồng y (1879). Ngài được phong chân phước ngày 19/9/2010, và hiển thánh ngày 13/10/2019. Tác giả ôn lại những giai đoạn chính của cuộc đời Newman, và nêu bật những đóng góp quan trọng của ngài trong lãnh vực thần học đã được công đồng Vaticanô II tiếp nhận: sự tiến triển đạo lý mặc khải (DV 8); vai trò của cộng đoàn tín hữu trong việc nhận ra chân lý mặc khải (LG 12).
__________
[1] Tông huấn về niềm vui Kitô giáo Gaudete in Domino (Hãy vui lên trong Chúa) của ĐTC Phaolô VI ban hành ngày lễ Hiện xuống (9/5) năm Toàn xá 1975. Dẫn nhập và bản dịch của Học viện Đa Minh. https://hocviendaminh.com/bai-viet/duc-giao-hoang/tong-huan-hay-vui-len-trong-chua-gaudete-in-domino-ve-niem-vui-kito-giao
[2] Về các tiến sĩ Hội thánh, xem thêm: ĐGH Bênêđictô XVI, 36 Thánh Tiến Sĩ, Học viện Đa Minh, NXB Phương Đông, TP HCM, 2017, 469 trang.
THẺNiềm vui
